Brezilya ekonomisine yön veren sektörler özellikle 19.yüzyıldan bugüne ülkenin ekonomisine hayat vermiştir. Bu yazımızda 2019 Ekim ayında aylık ekonomi dergisi PLATİN’e verdiğimiz röportajdan yola çıkarak sizler Brezilya ekonomisine yön veren başlıca sektörlerini inceleyeceğiz.
Brezilya ekonomisine yön veren sektörler hangileridir?
Brezilya ekonomisine yön veren sektörleri birincil, ikincil ve üçüncül olarak ayırabiliriz.
Birincil sektör olarak doğal kaynaklar kullanılarak yapılan üretimdir. Bunlar tarım, madencilik, balıkçılık, büyük baş hayvancılık, avcılık ve bitki ekstraktlarıdır. İmalat endüstrisi için ham madde sağlayan başlıca sektördür. İkincil sektör olarak ham maddeleri birincil sektörden sağlanan giyim, makine, otomobil, işlenmiş gıda ve elektronik diyebiliriz. Özellikle teknoloji alanının bu pazarda büyük bir payı vardır. Üçüncül sektör ise servis sektörüdür. Bu sektördeki ekonomik faaliyetler arasında ticaret, eğitim, sağlık, telekominikasyon, bilgisayar hizmetleri, sigorta, taşımacılık, temizlik hizmetleri, turizm, bankacılık, ulaşım gibi alanlar bulunmaktadır.
Brezilya çok çeşitli ürünleri ihraç ettiğinden dolayı çok güçlü bir tabanı var. Tarım, sanayi ve hizmet faaliyetleri çok aktiftir. Tarım alanındaki temel ürünler arasında başta; kahve,portakal, şeker kamışı, soya, tütün,mısır ve mate bitkisi bulunur. Hayvancılıkta ise sığır eti, tavuk ve domuz eti başta geliyor.Temel mineraller arasında demir, alüminyum, manganez, manyezit ve kalay bulunuyor. Endüstriyel alanda; yiyecek ve içecekler, kimyasallar, araçlar, yakıtlar, temel metalurji ürünleri, makine ve teçhizat, plastik ve kauçuk ürünleri, elektronik ve kağıt ve kağıt hamuru ürünleri bulunuyor. Brezilya’nın en çok ihraç ettiği ürün ise demir çelik, soya ve türevleri, otomobiller, uçak sanayisi, şeker kamışı, sığır eti, kahve ve tavuk eti bulunur. Ülkede en çok ithal edilen ürünler: ham petrol, elektronik, araç parçaları, ilaçlar, otomobiller, akaryakıt, doğal gaz ve havacılık motorlarıdır.
Brezilya’da tarımın ekonomide nasıl bir yeri var? Ülke tarımsal ticaret anlamında bugün hangi noktada?
Brezilya tarımında 19. Yüzyıldan itibaren şeker kamışı ve kahve yetiştiriciliğinde yaşanan patlama Brezilya’da yeni bir ekonomik evreyi temsil eder. Günümüzde de bu hala geçerliliğini sürdürmektedir. Bu sebeple Brezilya’nın tarım tarihi (özellikle kahve ve şeker kamışı) ülkenin gelişim tarihi ile yakından ilişkili olduğunu söyleyebiliriz. 18. Yüzyılda madencilikle başlayan bu serüven 19. Yüzyıldan itibaren yerini kahve ve şeker kamışına bıraktı. Kahve 19.Yüzyılda ülkeye ciddi bir servet kazandırdı. Ancak bu, 1900 lerin başında krizin doruğa ulaştığı dönemde azalmaya başlamıştı. Bu sebepten diğer faaliyetlere geçmesi gerekiyordu, çünkü ekonominin çeşitlendirilmesine gerek vardı. Bu değişiklikler 1940’ lardan sonra mümkün oldu. Günümüze geldiğimizde ise son 10 yıllık süreçte istatiksel verilere göre Brezilya’da Şeker kamışı baskın olduğundan: 58,197,297 hektar soya fasulyesine karşı 514,079,729 hektar üretilir. Kahve çekirdeği gelince, bu yaklaşık 2,178,246 hektar civarındadır. Başlıca kahve üreten eyaletler arasında Minas Gerais, Espírito Santo ve São Paulo üretimin liderliğini sürdürüyor. Kahve ve şeker kamışı üretiminden sonra başı portakal,soya,pirinç çekiyor. Dikkate değer diğer ürünler ise buğday, pamuk, kakaodur. Son çeyrek asırda ülkenin güney bölgelerinde bir çok üretimci lokasyon değiştirdi. Bunun en temel sebebi ise toprak fiyatlarıdır. Bir kısmı ise Bolivya ve Paraguay gibi yerlere göç etti.
Türkiye- Brezilya arasındaki ekonomi hangi düzeyde?
Türkiye ve Brezilya arasındaki ticari ilişkiler her zaman güçlü oldu. Ancak iki ülkedeki ekonomik kriz bu ülkelerin girişimcilerinin başka ülkelere yönelmesine sebep olabilir. Brezilya Sanayi ve Dış Ticaret Ve Hizmetler Bakanlığından (Mdic)) gelen son bilgiler, Brezilya’nın Türkler ile yaptığı ihracat son verilere göre %33.4 arttı, bir yıllık kıyaslama ile bu farkın 192.9 milyon ABD dolarından 257.5 milyon dolarına çıktığı görülüyor. İthalat ise % 67,6 artarak 30,7 milyon ABD dolarından 51,5 milyon ABD dolarına çıkmıştır. Ayrıca Brezilya’dan Türkiye’ye ihraç ve ithal edilen bir çok yerli üretimleri için telif hakkı ödenmesi gerekmiyor. Bu da avantaj sağlamaktadır.
